De markt voor energieopslag-technologie wordt snel groter onder druk van nieuw - wisselend - aanbod van wind- en zonne-energie. Dit biedt de mogelijkheid voor energiemaatschappijen om een nieuwe rol in het energiesysteem op te pakken. Zij beschikken traditiegetrouw over kennis over en ervaring met het sterk wisselende patroon van vraag en aanbod in de markt en kunnen deze kennis benutten in het opzetten van hun opslagbusiness. In de komende vijf jaar zullen de winnende businessmodellen moeten worden ontwikkeld en worden de leiders van morgen bepaald. Voor gevestigde energiemaatschap-pijen is dit een kans om zich te blijven onderscheiden in de markt. Deze conclusies zijn te vinden in de studie Business models in energy storage van Roland Berger, de enige Europese speler in de top van internationale strategie- en managementadviesbureaus.
Uit de studie, mede uitgevoerd door de Nederlandse senior onderzoeksexpert Ward van den Berg, komt allereerst naar voren dat de markt voor toepassingen voor energieopslag groot en divers is. De waardeketen van energie is complex en er zijn talrijke partijen in actief. Ook moeten bij vraag en aanbod van energie veel verschillende soorten periodes overbrugd worden; van een paar milliseconden tot een heel seizoen. Deze complexe setting vraagt om actieve samenwerking; niet alleen om systemen in balans te houden, maar ook om lokale en nationale stroomstoringen te voorkomen. Voor operators van zonne- en windenergie is opslag cruciaal om verspilling van elektriciteit bij overaanbod te voorkomen. Voor energiehandel is opslag belangrijk om vraag en aanbod in de tijd beter te verbinden en voordelen te behalen bij prijsverschillen. Consumenten thuis zijn gebaat bij opslag om maximaal van de elektriciteit van de zonnepanelen op hun dak te kunnen profiteren.
"Er is geen standaardoplossing om aan alle typen energiebehoefte en -opslag te voldoen. In sommige gevallen zijn batterijen de beste oplossing, een andere keer vliegwiel-, 'power-to-gas'- of waterkrachttechnologie. Opslagtechnieken worden essentiële elementen van de energietransitie," aldus Van den Berg. "Wat de opslagtechnologieën gemeen hebben, is dat ze door hoge kosten tot dusver nog onvoldoende ontwikkeld zijn. Naar verwachting gaan de kosten vanaf nu snel omlaag. Dan kunnen we zien welke verdienmodellen voor opslag in de praktijk succesvol zijn."
David Frans, partner bij Roland Berger Amsterdam voegt eraan toe: "De vraag is natuurlijk wie de eigenaar wordt van de opslagfaciliteit. Bovendien: welke tarieven gaan er gelden en waar krijgt de faciliteit een plek in het systeem? Dit is nu nog niet duidelijk. Er zullen veel experimenten plaats gaan vinden en daaruit zullen de nieuwe winnaars in opslag voortkomen."
In de studie komen twaalf voorbeelden van energieopslagprojecten voorbij die als kader dienen voor potentiële nieuwe verdienmodellen.
Uit de studie blijkt dat nieuwe batterijopslagtechnologie de energiewereld wellicht flink gaat opschudden en nieuwe modellen in energiegebruik mogelijk gaat maken. De uitruil en handel van energie tussen consumenten onderling (dak/kantoor) en tussen consumenten en bedrijven (energie teruggeven aan het net, batterij in de cloud) zijn er voorbeelden van. Deze ontwikkeling is een kentering ten opzichte van het top-down-model waarin alleen een nutsbedrijf elektriciteit kan leveren.
De ‘power-to-gas’-projecten tonen des te meer de complexiteit van toekomstige businessmodellen aan. De diversiteit aan spelers in deze hoek (nutsbedrijven, chemiebedrijven en automakers) is het bewijs van de brede toepassing ervan. De productie van synthetische brandstoffen en gassen leidt mogelijk zelfs tot een ontwrichting van de chemische industrie: "Operators zullen een juiste mix in de toepassing van hun brandstoffen moeten vinden om de waarde van de installatie te optimaliseren. Chemie- en nutsbedrijven moeten partners zoeken en kunnen elkaar zelfs gaan beconcurreren," aldus David Frans.
De twaalf cases in de studie tonen de grote schaal van activiteit in deze markt aan. Ook laten ze zien dat de verdienmodellen nog niet uitgekristalliseerd zijn. Voor nutsbedrijven, die deels markt kwijtraken aan hernieuwbare energie, is opslag een manier om hun positie in de markt te behouden. "Energieopslag staat dicht bij de core business van nutsbedrijven en past dus prima in het productportfolio van deze spelers," verklaart David Frans. Energieleveranciers en grid-operators moeten nu al nadenken over een manier om de nieuwe technologie in hun voordeel kunnen inzetten en zo concurrerend te blijven in hun markt. In de komende vijf jaar wordt het speelveld bepaald!"
With energy storage becoming an important element in the energy system, each player in this field needs to prepare now and experiment and develop new business models in storage.
